Maciej Brzeziński

2017-01-16 13:25

Blogi Historyczne

Jakiś czas temu zaprezentowałem ranking 10 najsłynniejszych poznanianek, w którym znalazły się m.in.: Anna Jantar, Małgorzata Musierowicz, Hanna Banaszak i Krystyna Feldman. Oczywiście lista znanych i wybitnych kobiet związanych mniej lub bardziej z Poznaniem jest znacznie dłuższa, stąd pomysł napisania drugiego rankingu, którego bohaterkami są słynne poznanianki.

Na wstępie muszę zaznaczyć, że ranking ten jest całkowicie subiektywny i nie opiera się na żadnych badaniach socjologicznych, nie mam bowiem pojęcia, czy da się zbadać poziom rozpoznawalności czy też współczynnik sławy. Rozmieszczenie pań w rankingu jest przypadkowe. Pani pod numerem 1 nie musi był bardziej sławna, czy wybitniejsza od kobiety oznaczonej numerem 10. W rankingu umieściłem zarówno rodowite poznanianki, jak i te panie, które mieszkały tu tylko przez jakieś czas, albo były lub są związane z tym miastem zawodowo. Wszelkie kontrpropozycje, polemiki i własne listy, mile widziane.

1. Hanna Suchocka (ur. 1946)

Profesor Hanna Suchocka pochodzi z wielkopolskiego Pleszewa, ale to Poznań odegrał ważną rolę w jej życiu i karierze. Po ukończeniu prawa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, doktoryzowała się a następnie habilitowała na tej samej uczelni, aby w końcu wykładać tu prawo konstytucyjne. Pracowała także na innych uczelniach, w tym na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Poza prawem, jej drugą pasją okazała się polityka. W latach 1980 – 81 działała w „Solidarności”, a od 1989 do 2001 roku bez przerwy zasiadała w Sejmie. 10 lipca 1992 r. jako pierwsza kobieta w historii Polski, objęła funkcję Prezesa Rady Ministrów. Co prawda, premierem była formalnie tylko do maja 1993 r., a faktycznie do października tego samego roku, ale biorąc pod uwagę, jak często zmieniali się premierzy w pierwszych latach III Rzeczypospolitej, to i tak był to dobry wynik. Do rządu wróciła jeszcze w 1997 r., gdzie w gabinecie Jerzego Buzka objęła tekę ministra sprawiedliwości. Od 1991 aż do ubiegłego roku była członkinią sławnej ostatnio Komisji Weneckiej. W 2001 r. została ambasadorem Rzeczpospolitej przy Stolicy Apostolskiej a wkrótce także przy Zakonie Kawalerów Maltańskich, który również ma swoją siedzibę w Rzymie. Obie funkcje pełniła do 2013 r.

2. Anita Włodarczyk (ur. 1985)

Anita Włodarczyk zapewniła już sobie miejsce w historii polskiej lekkiej atletyki. Nie muszę oczywiście dodawać, że jej specjalnością jest rzut młotem. Pani Anita nie jest rodowitą poznanianką, ale to tu rozpoczęła się jej wielka kariera. Długo można wymieniać jej sukcesy sportowe, z których dumna jest cała Polska. Dwukrotna złota medalistka igrzysk olimpijskich (2012 i 2016), dwukrotna mistrzyni świata i trzykrotna mistrzyni Europy, a do tego jeszcze kilka razy pobiła rekord świata. Anita Włodarczyk urodziła się w Rawiczu, w sportowej rodzinie, tam też stawiała pierwsze kroki w sporcie, jako członkini klubu Kadet Rawicz. W latach 2005 – 2009 reprezentowała AZS AWF Poznań, odnosząc sukcesy na ogólnopolskich imprezach sportowych. Do legendy przeszły już jej poznańskie treningi. Trenowała bowiem rzut młotem nie na stadionach a… pod mostem św. Rocha. Robiła to po pierwsze dlatego, że w Poznaniu brak jest odpowiednich obiektów, a drugi powód jest taki, że ponoć wielu młociarzy woli trenować w tym miejscu, choć to niezbyt bezpieczne ze względu na spacerowiczów i niezbyt wygodne, kiedy trzeba szukać młota po krzakach. Pani Anicie te warunki treningowe jednak nie przeszkodziły w odnoszeniu międzynarodowych sukcesów.

3. Katarzyna Bujakiewicz (ur. 1972)

Katarzyna Bujakiewicz należy do najbardziej znanych i, co tu dużo mówić, najpiękniejszych współczesnych aktorek. Urodziła się w Poznaniu i tutaj zdała maturę w elitarnym I Liceum Ogólnokształcącym im. Karola Marcinkowskiego. Na scenie zadebiutowała już w wieku 7 lat i być może ten epizod zadecydował o jej dalszej karierze. W 1995 r. ukończyła PWST we Wrocławiu. Początkowo związana była z Teatrem Współczesnym w Szczecinie, a w 2003 r. dołączyła do zespołu Teatru Polskiego w Poznaniu. Poznańscy widzowie mogą ją podziwiać m.in. w sztukach: Płatonow i inni Antonina Czechowa, Portugalii Zoltána Egressy, Zwyczajnych szaleństwach Petra Zelenki, Amatorkach Elfriede Jelinek czy Norze Henrika Ibsena. Bujakiewicz znana jest także ze swych ról w filmach i serialach. Grała m.in. w Magdzie M., Sławie i chwale, Na dobre i na złe i Lekarzach oraz z popularnych komediach: Zróbmy sobie wnuka, Listy do M., czy Nigdy w życiu. Wcieliła się także w postać Mili w filmie Stara Baśń – kiedy słońce było bogiem w reżyserii Jerzego Hoffmana. Oczywiście, to tylko część ogromnego dorobku tej utalentowanej aktorki.

4. Urszula Sipińska (ur. 1947)

Lata 70. i 80. to złoty okres w dziejach polskiej muzyki rozrywkowej. Na scenach królowali wybitni artyści a wiele przebojów granych w tamtych czasach, cieszy się popularnością do dzisiaj, choć często zdarza się, że znamy te piosenki, ale nie zawsze pamiętamy, kto je śpiewa. Któż z nas nie zna takich ponadczasowych przebojów jak: To był świat w zupełnie starym stylu, Są takie dni w tygodniu czy Szalalalala – zabawa trwa. A na ilu weselach, w części zwanej „podziękowania dla rodziców”, orkiestra zagrała Mam cudownych rodziców? Te wszystkie utwory pochodzą z repertuaru Urszuli Sipińskiej, piosenkarki, kompozytorki i pianistki, ale także architekta wnętrz, urodzonej i wychowanej na poznańskiej Wildzie. Pani Urszula zadebiutowała już pod koniec lat 60., ale jej największe sukcesy przypadły na lata 70. i 80. Piosenkarka występowała na całym świecie, zyskując międzynarodową sławę. Artystka ma na swoim koncie siedem albumów studyjnych oraz kilka kompilacji. Po latach, kiedy zeszła ze sceny, wróciła do swego wyuczonego zawodu, czyli zajęła się projektowaniem wnętrz. Wśród jej dzieł wystarczy wymienić wnętrze Centrum Prasowego MTP oraz kilku hoteli, banków i marketów.

5. Antonina Kawecka (1923 – 1996)

Mediolańska La Scala może poszczycić się m.in. występami Marii Callas i Renaty Tebaldi, Metropolitan Opera w Nowy Jorku Renée Fleming i Joan Sutherland, a gwiazdą Teatru Wielkiego im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu przez lata była Antonina Kawecka, warszawianka z urodzenia, ale poznanianka z wyboru. Wykształcenie muzyczne zdobyła na tajnych kompletach w okupowanej Warszawie, a kontynuowała po zakończeniu wojny, przekształcając stopniowo swój mezzosopran w sopran. Jednym z jej nauczycieli był światowej sławy bas Adam Didur, jeden z najwybitniejszych solistów Metropolitan Opera. Zadebiutowała w 1945 r. w Operze Śląskiej w Bytomiu. Już w 1947 r. znalazła się w zespole Opery Poznańskiej (późniejszego Teatru Wielkiego im. Stanisława Moniuszki) gdzie śpiewała do 1979 r. W swoim repertuarze miała ponad 40 partii operowych. Występowała m.in. w: Halce, Strasznym Dworze i Hrabinie Moniuszki, Aidzie, Otellu, Balu Maskowym i Trubadurze Verdiego, Tosce i Madame Butterfly Pucciniego, Borysie Godunowie Musorgskiego, Damie Pikowej i Eugeniuszu Onieginie Czajkowskiego, a to zaledwie cząstka jego ogromnego repertuaru. Od 1971 r. Antonina Kawecka zajęła się także nauczaniem śpiewu w Państwowej Szkole Muzycznej w Poznaniu. Zmarła w 1996 i została pochowana w Alei Zasłużonych cmentarza na Junikowie.

6. Emilia Krakowska (ur. 1940)

Dla wielu widzów Emilia Krakowska na zawsze już pozostanie Jagną z Chłopów, ale przecież to nie jedyna rola ten wybitnej, poznańskiej aktorki. Emilia Krakowska urodziła się w stolicy Wielkopolski w 1940 r., czyli w najbardziej mrocznym okresie okupacji niemieckiej. Już jako dziecko marzyła o zawodzie aktorki. W 1963 r. ukończyła PWST w Warszawie i przez większą część kariery związana była z teatrami warszawskimi, choć Poznań pozostał dla niej ważny. W filmie zadebiutowała już w 1964 r., ale początkowo były to epizody. Rozgłos przyniósł jej ekranizacja opowiadania Brzezina Jarosława Iwaszkiewicza w reżyserii Andrzeja Wajdy z 1970 r. Jednakże prawdziwą sławę dała jej dopiero rola Jagny w ekranizacji Chłopów Władysława Stanisława Reymonta w reżyserii Jana Rybkowskiego (serial – 1972, film – 1973), gdzie zagrała z najwybitniejszymi aktorami tamtych czasów: Władysławem Hańczą, Ignacym Gogolewskim, Bronisławem Pawlikiem, Franciszkiem Pieczką, Jadwigą Chojnacką, Zofia Merle i innymi. Później były kolejne mniejsze i większe kreacje teatralne i telewizyjne, jak choćby rola inżynier Małeckiej-Kleckiej w Czterdziestolatku 20 lat później oraz występy w serialach: Na dobre i na złe, Hela w opałach i Barwach szczęścia. Panią Emilię będziemy mieli okazję jeszcze wiele razy podziwiać na scenie i na ekranie, bo nie myśli o emeryturze.

7. Izabella Cywińska (ur. 1935)

Izabella Cywińska, reżyser teatralna i krytyk filmowa, a w latach 1989 – 1990 minister kultury i sztuki, położyła wielkie zasługi dla poznańskiego życia teatralnego. Urodziła się we Lwowie, choć niektóre źródła podają, że w Kamieniu Puławskim. Studiowała etnografię na Uniwersytecie Warszawskim i reżyserię w PWST w Warszawie. Zajęła się następnie reżyserowaniem w teatrach Białegostoku, Warszawy i Kalisza, a w 1973 r. objęła dyrekcję Teatru Nowego w Poznaniu. Funkcję tę pełniła do 1989 r. Teatr Nowy powstał w 1923 r., ale już w 1937 r, został zamknięty. Reaktywowano go po wojnie, ale w 1949 r. przeszedł pod zarząd Dyrekcji Państwowych Teatrów Dramatycznych ze wspólną dyrekcją z Teatrem Polskim. Usamodzielnił się dopiero w 1973 r., wówczas jego kierownictwo objęła Cywińska, która stworzyła jedną z najlepszych scen z kraju. Współpracowała z gronem młodych, zdolnych reżyserów, aktorów i scenarzystów, a i sama często reżyserowała spektakle. Do legendy przeszły już przedstawienia Onych Witkacego, Na dnie Gorkiego, Łaźni Majakowskiego, Rewizora Gogola, a także Jeziora Bodeńskiego Dygata i Cmentarzy wg Hłaski.

8. Zdzisława Sośnicka (ur. 1945)

Aleja gwiazd, Julia i ja, Bez Ciebie jesień, Cygańska letnia noc, Z Tobą chcę oglądać świat, to tylko kilka przebojów spośród ogromnego repertuaru Zdzisławy Sośnickiej, piosenkarki, kompozytorki i aktorki rodem z Kalisza. Ukończyła średnią szkołę muzyczną w Kaliszu a później Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Poznaniu. Zadebiutowała już w 1963 r. na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze i konkursie młodych talentów w Szczecinie. Później były nagrody na konkursach krajowych i zagranicznych. Współpracowała z wieloma grupami muzycznymi i kompozytorami oraz autorami tekstów, jak chociażby: Jacek Cygan, Jerzy Ficowski, Jonasz Kofta , Zbigniew Górny i Seweryn Krajewski. Swoją pierwszą płytę nagrała w 1971 r., ostatnią, Tańcz, choćby płoną świat, w 2015 r., która była pierwszą wydaną po niemal siedemnastoletniej przerwie, nie licząc kompilacji. Poza śpiewaniem i komponowaniem artystka uwielbia książki, podróże, ogród i filmy.

9. Agnieszka Duczmal (ur. 1946)

W naszym zestawieniu nie mogło zabraknąć Agnieszki Duczmal, najsłynniejszej polskiej dyrygentki i jednej z ambasadorek kultury polskiej w świecie. Rodzice Agnieszki Duczmal mieszkali w Poznaniu, skąd zostali wypędzeni w czasie okupacji. Przyszła dyrygentka urodziła się w 1946 r. w Krotoszynie. Naukę gry na fortepianie rozpoczęła już w wieku 5 lat, a ponoć gdy skończyła 8, postanowiła zostać dyrygentką, co było odważnym marzeniem, bowiem niewiele kobiet trudniło się wówczas tą profesją. Już podczas studiów w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu założyła orkiestrę kameralną, którą kieruje do dziś (studiowała oczywiście dyrygenturę, którą ukończyła z wyróżnieniem). Od 1988 r. orkiestra Agnieszki Duczmal nosi nazwę Orkiestra Kameralna Polskiego Radia „Amadeus”. Po ukończeniu studiów, przez kilka lat pracowała w Filharmonii Poznańskiej oraz w poznańskim Teatrze Wielkim. Koncertowała także z orkiestrą za granicą, zdobywając liczne nagrody. Warto dodać, że Agnieszka Duczmal jako pierwsza kobieta-dyrygent wystąpiła w mediolańskiej La Scali. Do tej pory dyrygentka nagrała z orkiestrą Amadeus ponad 50 płyt, a dla Telewizji Publicznej zrealizowała ponad 100 koncertów i programów muzycznych.

10. Olga Sawicka (1932 – 2015)

Nasze zestawienie zamyka tancerka baletowa o międzynarodowej sławie i nieprzeciętnym talencie, Olga Sawicka. To, że znalazła się na miejscu 10 wcale nie oznacza, że jest „najmniej sławna” z całej dziesiątki albo, że sztuka, którą reprezentowała jest mniej godna szacunku, niż w przypadku pozostałych pań. Olga Sawicka urodziła się w Poznaniu w 1932 r. Wkrótce po zakończeniu wojny zaczęła uczyć się rytmiki w szkole podstawowej, ale szybko przeniosła się do szkoły baletowej. Ukończyła także studio baletowe przy poznańskim Teatrze Wielkim. Na deskach tego teatru zadebiutowała już w 1947 r. Opiekunowie dostrzegli jej talent i zabrali się za jego szlifowanie. Wkrótce Olga Sawicka zagościła na deskach teatrów w Bytomiu i Warszawie. W latach 1953 – 1961 była członkinią zespołu Opery Warszawskiej, a także występowała za granicą, od Hawany po Moskwę. Publiczność podziwiała ją w Jeziorze Łabędzim, Romeo i Julii, Giselle, Mazepie, Panu Twardowskim i innych. W 1962 r. na krótko zamieszkała w Paryżu, ale już rok później wróciła do Polski i została primabaleriną Teatru Wielkiego w Poznaniu. Na deskach poznańskiego teatru tańczyła do 1975 r., kiedy zakończyła karierę baletnicy. Później jeszcze przez krótki czas kierowała zespołem baletowym Teatru Muzycznego w Poznaniu. Zmarła w 2015 r. w Domu Aktora w Skolimowie.

Jeszcze raz przypomnę, że powyższy ranking jest całkowicie subiektywny, a miejsca przepisane paniom są dziełem przypadku. Równie dobrze Hanna Suchocka mogłaby znaleźć się na 10, a Olga Sawicka na 1 miejscu. Jestem ciekaw Waszych propozycji i nie wykluczam trzeciej edycji rankingu najsłynniejszych poznanianek w przyszłości.

Przeczytaj poprzedni wpis

POZNANIACY WOBEC POWSTANIA LISTOPADOWEGO