BOHATEROWIE SCHODZĄ Z COKOŁÓW: FOTEL PROFESORA EDWARDA TAYLORA
W przestrzeni polskich miast na przełomie XX i XXI wieku zauważyć można charakterystyczną tendencję ‒ pomnikowe postaci raczej nie są już stawiane na cokołach ani tym bardziej nie dosiadają spiżowych rumaków, a znacznie częściejskromnie przysiadają,na przykładna ławeczkach. Poznaniacy najchętniej sadzają na nich ludzi nauki i osoby szczególnie zasłużone dla miasta: najpierw, w 2010 roku, usiadł Heliodor Święcicki (pierwszy rektor Uniwersytetu Poznańskiego), dwa lata później profesor Józef Kostrzewski (archeolog), na kolejnej ławeczce, w roku 2013, Ignacy Łukaszewicz (twórca lampy naftowej), a w 2016 roku uhonorowano w ten sposób dwie osoby – Klemensa Mikułę (projektanta kompleksu Malta) oraz Józefa Dobosza (twórcę i komendanta Poznańskiej Szkoły Pożarniczej).
Władze Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniuoraz Społeczny Komitet Budowy PomnikówProfesora Edwarda Taylora i Profesora Zbigniewa Zakrzewskiego uznały najwyraźniej, że ich profesorowie zasługują na siedziskanieco wygodniejsze niż twarda ławka i umieścili panów na… fotelach. Postaci profesorów oraz ich fotele odlane zostały z brązu i ważyły w sumie, bagatela, po około 500 kg ‒ do ustawienia ich na cokołachmusiano użyć dźwigu budowlanego. W efekcie, od września 2011 roku profesorowie Taylor i Zakrzewskiprzypatrują się ruchliwej alei Niepodległości i rozciągającemu się za nią Forum Akademickiemu.
Podkreślić warto, że miejsce na pomniki zaplanowane zostałodużo wcześniej, bo już w 1929 roku przez Adama Ballenstedta, projektanta gmachu Wyższej Szkoły Handlowej w Poznaniu, jak pierwotnienazywała się kuźnia poznańskich kadr ekonomicznych. Cokoły, z dwóch stron flankujące fasadowy portykischody prowadzące do budynku, od dekad czekały więc na godne zapełnienie czy raczej – zasiedzenie.
Uroczyste odsłonięcie posągu profesora Edwarda Taylora (1884-1964)‒ projektu prof. Wiesława Koronowskiego z Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu ‒ odbyło się 29 września 2011 roku, stanowiąc ważny element obchodów 85. rocznicy powstania uczelni.Twórca poznańskiej szkoły ekonomicznej wygodnie rozsiadł się w fotelu, krzyżując nogi w kostkach. Prawe przedramię oparł na podłokietniku, zaś lewą rękę ma nonszalanckozwieszoną, a w dłoni trzyma egzemplarz Wstępu do historii ekonomiki, którego był autorem. Twarz naukowca jest zamyślona, ale zarazem lekko uśmiechnięta – bije z niej pogodna dostojność.
Profesor Taylor był nie tylko dociekliwym naukowcem, ale także człowiekiem aktywnie zaangażowanym w rozwój życia akademickiego. Był w gronie twórców Uniwersytetu Poznańskiego, który powstał w 1919 roku (przez rok funkcjonując jako Wszechnica Piastowska), o czym przypomina poświęcona mu tablica w Collegium Minus UAM. Jego autorską koncepcją było stworzenie studiów ekonomicznych funkcjonujących w ramach wydziału prawa. Zainteresowania badawcze profesora związane były przede wszystkim ze spółdzielczością ‒to onstworzył pierwszą katedrę spółdzielczości, ale swoją pasję realizował także w praktyce, działając w wielkopolskiej Izbie Przemysłowo-Handlowej. Tam narodziła się idea powołania Wyższej Szkoły Handlowej, która powstała już w 1926 roku, a jej godnym kontynuatorem jest dzisiejszy Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu.
Pojawienie się przed gmachem UEP foteli, na których zasiedli wybitni profesorowie wpisuje się w koncepcję wspomnianego już architekta Adama Ballenstedta, który niemal sto lat temu proponował, by aleja Niepodległości stała się reprezentacyjną przestrzenią akademicką. Tuż przy niej znajdowały się wszak gmachy Collegium Minus i Collegium Juridicum, w pobliskim zamku cesarskim swoją siedzibę miał Wydział Matematyczny, nieopodal znajdowało się Collegium Maius, a sam Ballenstedt zaprojektował budynek Wyższej Szkoły Ekonomicznej, obok którego po wojnie powstało Collegium Novum UAM, a za nim ‒ Collegium Altum UEP. W okresie międzywojennym przy al. Niepodległości powstał Dom Studencki Hanka, zaś przed kilkoma laty znajdujący się przy tej samej alei orbisowski hotel przekształcony został w Centrum Studenckie Polonez, naprzeciw którego wyrosły nowe budynki Wydziału Prawa. W latach dziewięćdziesiątych w Izbie Rzemieślniczej powstała Wyższa Szkoła Bankowa, a w ostatnim czasie, naprzeciw gmachu UEP, przed którym siedzi profesor Taylor, powstały nowoczesne budynki Uniwersytetu Ekonomicznego oraz Akademii Muzycznej, okalające skwer z fontanną, który nazwany został Forum Akademickim.
Pisząc o uhonorowaniu profesora Edwarda Taylora w miejskiej przestrzeni Poznania, wspomnieć należy, że jego imię nosi również krótka uliczka prowadząca od zbiegu ulic Kościuszki, Taczaka i Garncarskiej do al. Niepodległości, tuż obok głównego gmachu Uniwersytetu Ekonomicznego.
Paweł Cieliczko
Historie poznańskich pomników znajdziecie na www.kochamy.poznan.pl
Śledźcie nas na www.facebook.pl/pomnikipoznania
Bibliografia:
1. Rafał Plebański, Rzeźba pomnikowa w przestrzeni historycznego Poznania, „Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski”2015, t. 4, s.235.
2. Ewa Borkowska-Bagieńska, Edward Taylor czy wartości niedoceniane? [w:]MagistriNostri, Profesorowie Wydziału Prawa Poznańskiego Uniwersytetu, red. Andrzej Gulczyński, Poznań 2004.
3. Aleksandra Lityńska, Działalność naukowa i publicystyczna Edwarda Taylora, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1985, nr 47, z. 2, s. 343-356.
Netografia:
1. Dwa nowe pomniki przed Uniwersytetem Ekonomicznym, epoznan.pl [dostęp:05.08.2017].
2. Nowe pomniki przed Uniwersytetem Ekonomicznym, poznan.naszemiasto.pl [dostęp:05.08.2017].
Zdjęcia:
1. Justyna Szadkowska
Przeczytaj poprzedni wpis
POMNIKI UPADŁE: POMNIK FRIEDRICHA LUDWIGA JAHNA
